Spelmechaniek uitgelicht: Geluk

Wat is geluk als spelmechaniek?

Geluk ontstaat door een combinatie van randomness en verborgen informatie. Factoren die je niet met zekerheid kunt voorspellen. Zonder geluk zou je de uitkomst van een spel al vroegtijdig kunnen uitrekenen en is elke keuze duidelijk goed of fout. Geluk wordt bij spellen veelvuldig ingezet. Het meest voor de hand liggende voorbeeld is de dobbelsteen. Telkens als je gooit met een standaard dobbelsteen heb je zes verschillende uitkomsten. Zes verschillende wegen die het spel op zou kunnen gaan. Misschien wel zes verschillende realiteiten, zoals in de Remedial Chaos Theory van de sitcom Community.

Naast de dobbelsteen zijn er nog oneindig veel varianten op randomness te bedenken. Denk bijvoorbeeld aan het pakken van een kaart, een tegel zoals bij Carcassonne of een werker uit je voorraad bij Orleans. Vaak zijn de acties van andere spelers ook van invloed op jouw spel. Hoewel de andere speler hier soms tactisch gebruik van kan maken, resulteert dit bij veel spellen in een vorm van geluk. Neem Robo Rally, in dit heerlijke random spel maakt elke speler een geprogrammeerde keuze van zijn volgende 5 acties (1 stap rechtdoor, draai naar link, doe een stap terug, draai om, 2 stappen rechtdoor). Deze acties worden allemaal uitgevoerd zonder dat je daar nog iets in kunt veranderen. Mocht je echter in contact komen met een andere robot, kan het zo zijn dat je van je eigen pad af raakt. Dan is het vaak niet meer te voorspellen waar je uit gaat komen. Ook bij een spel als Tiny Towns waarbij je de actie van je tegenstanders moet kopiëren, kun je niet altijd voorspellen welke keuzes je uiteindelijk kunt maken.

Ga direct naar:
Wanneer is het geen geluk?
Waarom wordt geluk toegepast?
Input randomness vs output randomness
push your luck
Waar je op moet letten bij het toepassen van geluk bij je zelf gemaakte spel
Beïnvloeden van geluk

Wanneer is het geen geluk?

Er zijn spellen waar geluk niet als spelmechaniek aanwezig is. Neem bijvoorbeeld het spel Schaken. Het kan voelen als geluk wanneer je tegenstander jouw plan niet doorziet, maar dit is niet het spelmechaniek geluk. Er is geen randomness aanwezig. Elke speler kan op elk moment elke onderdeel van het spel zien en daarop zijn keuzes baseren. Hoe de acties van de andere speler van invloed kunnen zijn op jou, lijkt bij schaken misschien veel op Tiny Towns. Wat is daarin dan het verschil? Bij Tiny Towns heeft elke speler een eigen extra doel die niet zichtbaar is voor de andere spelers. Hierdoor kun je niet van tevoren met zekerheid voorspellen welke keuze welke impact heeft op de andere spelers. Dus ontstaat daar wél een element van geluk.

Waarom wordt geluk toegepast?

De meeste bordspellen hebben wel elementen van geluk in zich, maar waarom eigenlijk? Geluk zorgt ervoor dat de kans om te winnen of om het goed te doen niet alleen door ervaring en skills bepaald worden. Als iemand voor de eerste keer mee doet met een potje Catan heeft diegene nog steeds een kans om te winnen, ook al hebben de andere spelers wellicht meer ervaring in het spel. Voor gezelschapspellen is dit heel belangrijk. Verliezen voelt minder persoonlijk en kun je toewijzen aan geluk waardoor voor veel mensen het spel meer ontspannen is. Bij een potje schaken kunnen de spelers juist veel stress ervaren. En als er een groot verschil in ervaring is, is de uitkomst van het spel van tevoren al te voorspellen.

Er zijn ook spellen die geluk versterken voor de spelers die er minder goed voor staan. Dit is vaak bij party spellen belangrijk om iedereen mee te kunnen laten doen. Voor het meest bekende voorbeeld hiervan nemen we een afslag naar de digitale spellenwereld. In Mario Kart is een random element in het spel gezet door middel van de items die je kunt krijgen. Sta je vooraan in de race, dan heb je kans op een selectie van minder goede items zoals een enkele banaan of een groen schild. Sta je achteraan, dan kun je door het spel geholpen worden door kans te maken op een gouden paddenstoel of de befaamde Bullet Bill, die je in één keer terug in de race brengt. Zonder deze gelukselementen zou ook dit spel veel serieuzer zijn en daardoor minder geschikt als party spel.

Input randomness vs output randomness

Je kunt geluk of randomness op twee verschillende manieren toepassen. Als je bijvoorbeeld eerst een dobbelsteen gooit en op basis van de uitkomst bepaald wat je daarmee doet, bijvoorbeeld welke kant je op gaat lopen, dan is dit input randomness. Je kunt je tactiek bepalen nadat de geluksfactor is toegepast. De tegenhanger hiervan is output randomness. Hierbij bepaal je eerst wat je gaat doen, waarna je vervolgens de randomness toepast om te kijken of dat ook daadwerkelijk lukt.

Voor het tactisch belang van een spel is gebruik van input randomness aan te raden. Je bent als speler dan meer in controle waardoor je je ook minder snel ‘genaaid’ voelt door het spel. Ook helpt het mee in het gevoel dat JIJ het spel speelt en dat niet het spel jou aan het spelen is. Het is echter niet zo dat je output randomness helemaal niet moet toepassen. Goed gebruik van output randomness kan wel degelijk wat toevoegen. Het gaat dan vooral om risico afwegingen. Ik kan voor optie A gaan waarbij ik 80% kans heb op succes maar slechts 10 punten krijg, of voor optie B waarbij ik 20% kans heb op succes maar wel 50 punten kan verdienen. Dit wordt bijvoorbeeld bij ‘push your luck‘ spellen veelvuldig ingezet.

“IN BLACKJACK, THE INITIAL TWO CARDS DEALT TO YOU ARE INPUT RANDOMNESS, BECAUSE THEY MUST HAPPEN AND YOU MAKE NO CHOICES THAT AFFECT THEM. IF YOU CHOOSE TO HIT, THE CARD YOU ARE DEALT IS OUTPUT RANDOMNESS BECAUSE IT IS A RANDOM VARIABLE APPLIED TO A CONSCIOUS CHOICE.”

Push your luck

Bij push your luck spellen gaat het primair over een continue risico afweging. Yahtzee is hiervan een schoolvoorbeeld. Neem je het risico toch voor die full house te gaan met de kans dat je uiteindelijk niets hebt? Er zijn veel spellen die een push your luck element subtieler toepassen. Zelf hou ik van een potje Runebound, één van mijn favoriete spellen. In dit spel liggen de kansen voor de spelers vaak ver uit elkaar. Een speler die goed gaat, gaat ook echt goed, terwijl een speler die slecht gaat, vaak ook echt slecht gaat. Dit heeft alles te maken met het push your luck element in het spel. Als speler heb je de keuze om groene (makkelijke), gele (gemiddelde), blauwe (moeilijke), rode (zeer moeilijke) monsters aan te vallen. Als je een makkelijk monster verslaat, is je beloning ook laag. Je wilt dus zo snel mogelijk moeilijkere monsters verslaan, maar er is tevens ook de afweging of dat wel zo’n goed idee is. Als je verliest wordt je direct ver terug in het spel gezet.

Runebound
Runebound

Het leuke van Runebound is dat je het spel wint door de rode monsters te verslaan. Je hebt dan ook de kans om de draak Margath tegen te komen die je het spel laat winnen als je hem verslaat. Als alternatief win je ook als je drie andere rode monsters hebt verslagen. In theorie heb je vanaf beurt één de mogelijkheid om een rood monster aan te vallen en te verslaan. De kans dat dat lukt is echter heel erg klein. Beter kun je jezelf versterken door te levelen en items te verzamelen voordat je je aan deze uitdaging waagt. Maar als één speler begint aan het uitdagen van rode monsters, dan moeten de andere spelers zich hier ook aan wagen willen ze nog kunnen winnen. Door het spel heen ben je dus vooral bezig met het verbeteren van je winkans aan het einde van het spel.

Waar je op moet letten bij het toepassen van geluk bij je zelf gemaakte spel

Als je zelf bezig bent met je eigen spel, dan zul je ook moeten nadenken of en hoe je geluk gaat toepassen.

– Voor welk publiek wil je een spel maken?
– Moet het een volledig tactisch spel worden waarbij geluk een beperkte of zelfs geen rol speelt?
– Wil je een spel maken voor gezinnen met verschillende niveaus van ervaring?

Als je deze vragen kunt beantwoorden, kun je kijken welke vormen van geluk je wilt toepassen.

Voor elk type geluk wat je toe past in je spel moet je veelvuldig gaan playtesten om het correct te balanceren. Geluk is altijd gekoppeld aan kansberekening. Door de kans op de verschillende uitkomsten uit te rekenen, kun je kijken hoe je de gelukskans kunt beïnvloeden. Een interessant forum hiervoor kun je vinden op Boardgamegeeks waarbij mensen je graag helpen met het doen van dit soort berekeningen.

Beïnvloeden van geluk

Van de week deed ik een playtest van een spel van Chris Backe waarbij geluk een belangrijke rol speelde. Om de impact van geluk te mitigeren kon je in dit spel de uitkomst van je dobbelsteen beïnvloeden, maar nooit hoger dan de maximale waarde van de dobbelsteen. Wanneer je als speler bijvoorbeeld 2 boven de waarde van je rol mag zetten, is de uitkomst van een 4, 5 en 6 in zekere zin gelijk.

Het beïnvloeden van geluk is voor spelontwerpers altijd iets waar veel tijd in kan gaan zitten. Houd er bijvoorbeeld rekening mee dat je met een dobbelsteen bij elke worp opnieuw dezelfde kans hebt op een bepaalde uitkomst. Bij een deck kaarten gaat dat niet op. Elke kaart die al getrokken is veranderd de kans voor elke daaropvolgende kaart die getrokken wordt. Tegelijkertijd is een deck kaarten ook minder random. Je kunt met een dobbelsteen theoretisch telkens opnieuw een 6 gooien terwijl je bij een standaard deck kaarten niet 5 keer achter elkaar een aas kunt trekken.

Geluk kun je ook beïnvloeden door gebruik te maken van de Wetten van de grote aantallen. Neem als voorbeeld het gooien van 2 dobbelstenen in plaats van één. Bij één dobbelsteen gooi je met een gelijke kans 1-6.


1 – 16.7%
2 – 16.7%
3 – 16.7%
4 – 16.7%
5 – 16.7%
6 – 16.7%

Gooi je echter met 2 dobbelstenen, dan veranderen de geluk percentages waarbij een gemiddelde worp veel vaker voor komt.

2 – 2,8%
3 – 5,6%
4 – 8,3%
5 – 11.1%
6 – 13.9%
7 – 16.7%
8 – 13.9%
9 – 11.1%
10 – 8,3%
11 – 5,6%
12 – 2,8%

Op deze manier kun je de kans op extremen sterk verkleinen.

Wil je de verschillende uitkomstkansen berekenen, maar je bent zelf niet zo goed in kansberekening zoals ik, dan kan deze kansberekeningstool je enorm helpen.

Geluk is belangrijk voor het speelse element van spellen. Een spel moet een moment van ontspanning zijn en geluk kan daar zeker aan bijdragen. Maar let op, te veel geluk is ook niet goed. Je wilt als speler wel dat je keuzes genoeg invloed hebben.

Andere spelmechanieken:

Deel dit bericht:
Abonneer
Geef me een seintje bij
guest

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

2 Reacties
Nieuwste
Oudste Meest gestemd
Inline feedback
Bekijk alle reacties
Ron

🍀 Mooie geluksbeschrijving en analyse.
Heb zelf voor een spelontwerp (SETS) de geluksfactor dmv dobbelstenen ingebracht.
De ‘input randomness’ maakte er een toegankelijker spel van (gelukkig).
Ooit een discussie met de eigenaar van een spellenwinkel over geluk gehad. Deze vond een spel alleen maar waardevol als geluk tot 0 is gereduceerd. Mijn idee: geluk door kaarten of dobbelstenen geeft meer ruimte voor “Het Onverwachte”. En meer ontspanning in het spel. Is maar net wat je wil 😉
Ik schaak ook.

nl_NLNL