Wat zijn coöperatieve spellen?
Co-op, coöp of coöperatieve spellen zijn spellen waarin de spelers met elkaar samen werken tot een gezamenlijk doel. Het is het tegenovergestelde van een competitief spel waarbij de spelers vaak individueel winnen of verliezen. Bij een coöperatief spel winnen of verliezen de spelers samen. Dit soort spellen is door de jaren heen steeds populairder geworden en nieuwe spellen schieten met bosjes uit de grond. Doordat je samen werkt kun je deze spellen ook makkelijk spelen met kinderen of volwassenen die niet goed tegen hun verlies kunnen. Het haalt een zekere stress weg omdat je niet individueel hoeft te presteren. Al kunnen co-op spellen ook erg stressvol zijn. Kijk maar naar de Escape Room spellen reeks.
Maar waar moet je allemaal aan denken bij het maken van een eigen coöperatief spel en wat voor varianten van co-op spellen zijn er allemaal denkbaar?
Ga direct naar:
– Spelers tegen tijd
– Spelers tegen AI
– Spelers tegen Speler
– Competitieve coöperatieve spellen
– Waar je aan moet denken als je zelf een coöperatief spel gaat maken?
– Communicatie
– Een co-op variant
Spelers tegen de tijd
Een simpele vorm van co-op spellen zie je terug bij spellen waarbij de spelers een bepaalde opdracht moeten vervullen binnen de tijd. De tijd kan hierin staan voor letterlijke tijd, zoals bij de Escape Room spellen of Magic Maze, maar ook voor een bepaald aantal acties of beurten waarbinnen het doel gehaald moet worden zoals bij De Crew of The Mind.
Wanneer een stopwatch of zandloper onderdeel wordt van het spel, zal de stress en chaos toenemen. Wil je een rustig spelletje spelen, dan is dat zeker niet aan te raden.
Spelers tegen AI
Een veel voorkomende variant is dat de spelers samen tegen een AI (artificial intelligence, ofwel computer) spelen. Dit zie je bijvoorbeeld terug bij de Dungeon Crawler spellen als Zombicide of Mice and Mystics. De spelers spelen om de beurt tegen de AI totdat één van de twee wint.
Het komt vaak voor dat de AI voorspelbaar kan zijn. Hij beweegt immers volgens vooraf bepaalde, vaste regels. Bij een spel als Zombicide is dit geen probleem. Je verwacht dat zombies voorspelbaar zijn, hun kracht ligt immers ook in de aantallen. Je kunt als speler zelfs gebruik maken van deze voorspelbaarheid door met opzet geluid te maken en daarmee de zombies op een gewenst spoor te sturen. Maar het kan ook de geloofwaardigheid van een spel beïnvloeden. Bij Mice & Mystics bewegen de vijanden ook volgens vaste regels. De vijanden lopen altijd naar de speler die het dichtstbij staat. Je kunt daardoor bijvoorbeeld een gewonde speler beschermen door een andere speler ervoor te zetten. Dit kan soms een beetje ‘cheaty’ aanvoelen.
Een manier om dit gedeeltelijk te voorkomen is om de acties van de AI onvoorspelbaar te maken. Bij Mice & Mystics gebeurd dit bijvoorbeeld door de snelheid waarmee de vijanden lopen. Die wordt bepaald door een dobbelsteen worp en is dus nooit volledig te voorspellen. Bij Blackstone Fortress, een spel in het Warhammer universe, gaan ze hier nog een stapje verder in. De acties van de vijanden worden bepaald door een tabel op basis van een positie waar ze staan en een dobbelsteen worp.
Hierdoor is het nooit te voorspellen hoe de AI beweegt. Echter blijven de characters “domme” dingen doen. In Blackstone Fortress kun je bijvoorbeeld vuurballen op bepaalde routes leggen. Een slimme AI zou hier niet snel doorheen lopen tenzij het echt nodig is, maar in Blackstone Fortress wordt dit simpelweg bepaald door een dobbelsteen worp.
Spelers tegen speler
Een goede manier om de voorspelbaarheid van de AI weg te nemen, is door de AI te vervangen door een speler. Naast dat een speler onverwachte bewegingen kan maken, kan deze ook doordacht de zwakkere spelers eerst aanvallen of andere tactische overwegingen maken. Een spel als Imperial Assault is hier een goed voorbeeld van. In dit Star Wars spel spelen alle spelers tegen één speler. Deze ene speler bestuurd alle vijanden (the dark side of the Force) en probeert het de andere spelers zo moeilijk mogelijk te maken.
Je hebt ook spellen waarbij één speler meer als een soort Dungeon Master functioneert. Die speler is niet verantwoordelijk om het de andere spelers zo moeilijk mogelijk te maken, maar een zo leuk mogelijke uitdaging neer te leggen. Het is dan niet een strijd tussen die ene speler en de andere, maar meer een soort verhaal waar iedereen gezamenlijk doorheen gaat. Naast Dungeon & Dragons zie je dit bijvoorbeeld ook terug bij het DOOM bordspel.
Competitieve coöperatieve spellen
Er zijn ook spellen die zowel competitief als coöperatief zijn. Dit zijn spellen waarbij je in teams tegen elkaar strijdt. Denk bijvoorbeeld aan 30 seconds of Codenames. Deze spellen zijn vaak erg geschikt voor een groep vrienden of familie en vallen vaak onder de categorie “Partyspellen”. De opzet is vergelijkbaar aan bijvoorbeeld Pictionary waarin je in een team elkaars hints probeert te raden.
Maar ook bij social deduction spellen zoals Weerwolven van Wakkerdam of Secret Hitler zie je competitie en coöperatie samen komen waarbij het gezelschap wordt opgedeeld in twee groepen met elk een eigen doel. Ook hierbij verlies of win je samen met jouw groep, maar speel je wel samen tegen de andere groep.
Met de feestdagen voor de deur is het altijd een goed idee om een leuk coöperatief spel uit de kast te trekken om gezamenlijk een leuke ervaring te hebben. Welk spel zetten jullie op tafel?
Waar moet je aan denken als je zelf een coöperatief spel gaat maken?
Ben je van plan om zelf een coöperatief spel te maken? Waar moet je dan zoal rekening mee houden? Ten eerste is het belangrijk om te bepalen wat het gevoel is dat je de spelers wilt geven. Wil je een comfortabel gezelschapsspel maken waarbij de spelers in een rustige setting bepaalde opdrachten proberen te volbrengen? Wil je een continu gevoel van stress omdat je gezelschap zich telkens in een gevaarlijke setting bevind? Of wil je dat er een gevoel van strijd is tussen het team en de vijand? Dit kan bepalend zijn voor het type co-op spel wat je wilt maken.
Communicatie
Een veel voorkomend probleem bij coöperatieve spellen is dat het spel gespeeld wordt door de meest fanatieke speler. Je verliest je interesse en betrokkenheid bij het spel als jij rustig aan het nadenken bent wat je moet doen maar vervolgens iemand anders tegen jou zegt wat de beste keuze is. Hierdoor krijgt niet iedereen even veel kans om goed mee te doen. Een goede manier om dit te voorkomen is om de communicatie tussen spelers te beperken.
Als iedere speler eigen informatie heeft die niet of slechts beperkt gedeeld mag worden met de andere spelers, dan heeft niemand alle informatie om de beste keuze mee te kunnen maken. Elke speler kan daardoor wel zijn/haar eigen spel spelen. Dit wordt bijvoorbeeld goed gedaan bij de Crew waarbij iedereen een eigen hand vol kaarten heeft, maar elke speler maar één kaart mag communiceren met de andere spelers.
Het beperken van de communicatie moet echter wel bij het thema passen. Als je als groep avonturiers op reis gaat, is het onlogisch als jij als speler niet mag delen met de andere spelers dat jij een bepaald item bezit of weet wat de zwakte is van een vijand. Tenzij je te ver weg bent van de andere speler om deze informatie te kunnen delen.
Een co-op variant
Het kan ook interessant zijn om voor je spel een aparte co-op variant beschikbaar te maken. Wellicht kun je met een kleine tweak in de spelregels het spel zowel geschikt maken om competitief als coöperatief te spelen. Het moet natuurlijk wel passen bij je thema, maar er zijn genoeg thema’s te bedenken waar je dit bij kunt proberen. Probeer bijvoorbeeld als team te ontsnappen uit de gevangenis, of maak er een race van. De eerste die ontsnapt heeft gewonnen. Het spel kan hierdoor op verschillende manieren gespeeld worden waardoor je de herspeelbaarheid alleen maar verhoogd.
Ben je momenteel zelf bezig met het maken van een coöperatief spel? Vertel erover in de comments en laat ons weten waar jij tegenaan loopt/liep!
Andere spelmechanieken:
Spelmechaniek uitgelicht: Geluk
Wat is geluk als spelmechaniek? Geluk ontstaat door een combinatie van randomness en verborgen informatie….
Spelmechaniek uitgelicht: Eurogame / Euro-Style game
Eurogame / Euro-Style game Oké, deze keer wijken we een beetje van de standaard af….
Spelmechaniek uitgelicht: Roll & Write
Spelmechanieken In deze serie blogposts waarin we spelmechanieken uitlichten, behandelen we telkens een andere spelmechaniek….
Spelmechaniek uitgelicht: Deck Builder
Spelmechanieken Als je als spelmaker op onze website komt kun je een hoop leren over…
NL 
EN
Bedankt voor het delen van deze coöperatieve spellen. Ik zou ze graag willen uitproberen, omdat mijn vrienden ook vaak samenkomen in het weekend om te spelen. Ik ben vooral benieuwd naar de strategieën en de spelregels. Het klinkt soms erg ingewikkeld maar dat zorgt natuurlijk ook voor extra diepte in een spel.
Hoi Marie, bedankt voor je reactie!
Sommige spellen kunnen inderdaad wel erg ingewikkeld zijn. Misschien leuk en laagdrempelig zijn bijvoorbeeld de spellen van de Similo serie. Zelf waren we ook wel erg enthousiast over De Crew wat geleidelijk steeds wat ingewikkelder werd.